FİRELER VE STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI – Yeminli Mali Müşavir Altay Öncel

A- GİRİŞ

158 Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı Hesabı, yangın, deprem su basması gibi doğal afetler ve bozulma, çürüme, kırılma, çatlama, paslanma, teknolojik gelişmeler ve moda değişiklikleri nedeniyle stokların fiziki ve ekonomik değerinde önemli azalışların ortaya çıkması veya bunların dışında diğer nedenlerle stokların piyasa fiyatlarında düşmelerin meydana gelmesi dolayısıyla kayıpları karşılamak üzere ayrılan karşılıkların izlendiği hesaptır.

B- 158 STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI HESABININ İŞLEYİŞİ

1-Stok değer düşüklüğü Takdir Komisyonunca tespit edildiğinde:

Doğrudan gider olarak muhasebeleştirilir.

…………………………………………………………………………………………….. , ………………………………….……………………………………………………

654 Karşılık Gideri XXX

158 Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı XXX

………………………………………………………………………………………….…. , ………………………………………………………………………………………..

2-Stok değer düşüklüğü Takdir Komisyonunca tespit edilmemişse:

Sermayede vukua gelen bir azalma olmuştur. Maliyet bedeli üzerinden işletmeden çekiş sayıp KKEG olarak muhasebeleştirilir.

654 Karşılık Gideri (KKEG) XXX

158 Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı XXX

3-Karşılık ayrılan kalemin satılması veya işletme içinde kullanılması halinde:

158 Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı XXX

644 KONUSU KALMAYAN KARŞILIKLAR XXX

C- KDV VE GİDERLEŞTİRME BAKIMINDAN NORMAL FİRELER- ANORMAL FİRELER AYRIMI

Normal Fireler: Oranı veya tutarı Ticaret Odalarınca belirlenen işletme faaliyetleri nedeniyle meydana gelebileceği kabul edilen firelerdir. Normal fireler sadece satışa sunulan mala (Dönem Başı Stoklar + Dönem İçi Alışlar – Dönem Sonu Stoklar) uygulanır.

Anormal Fireler: Kanunen kabul edilmesi, Takdir Komisyonu tespitine veya Yargı kararına bağlı olan firelerdir.

– STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜNÜN KDV AÇISINDAN DURUMU

KDV Kanunu 30/c ye göre: Deprem, sel felaketi ve Maliye Bakanlığının yangın sebebiyle mücbir sebep ilân ettiği yerlerdeki yangın sonucu zayi olanlar hariç olmak üzere, zayi olan mallara ait katma değer vergisi indirilemez.

Dolayısıyla: doğal afet dışında, zayi olan mallara ait katma değer vergisi İlave Edilecek KDV olarak beyan edilmelidir.

	NORMAL FİRE	ANORMAL FİRE
	NORMAL FİRE	Doğal Afet	Paslanma/Çürüme	Hırsızlık
GİDER YAZILMA	EVET	EVET	EVET	HAYIR
KDV İNDİRİMİ	EVET	EVET	HAYIR	HAYIR
İNDİRİLEMEYEN KDV’NİN GİDER YAZILMASI	–	–	EVET	HAYIR

D- ÇÜRÜME SONUCU NORMAL FİRE VE ANORMAL FİRENİN MUHASEBE KAYDI

1kg domates alış fiyatı =1,00TL.

Toplam Alış: 5.000kg

Normal Fire: 500kg

Satılan: 4.200kg

Anormal Fire (çürüme): 300kg

1- Normal Firenin muhasebe kaydı

621 SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ 4.200

621 SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ FİRE 500

153 TİCARİ MAL 4.700

2- Anormal Firenin (çürümenin) muhasebe kaydı

689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR 300

689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR 3

153 TİCARİ MAL 300

391.02 İLAVE EDİLECEK KDV 3

E- HIRSIZLIK SONUCU OLUŞAN ANORMAL FİRENİN MUHASEBE KAYDI

1kg domates alış fiyatı=1,00TL.

1kg domates satış fiyatı=2,00TL.

Toplam Alış: 5.000kg

Anormal Fire (çalınma): 300kg

1- Hırsızlık olayı polis tutanağı ile tespit edilmişse, ortaya çıkan zarar kanunen kabul edilmeyen giderdir.

689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR (KKEG) 300

689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR (KKEG) 3

153 TİCARİ MAL 300

391.02 İLAVE EDİLECEK KDV 3

2-Hırsızlık olayı polis tutanağı ile tespit edilmemişse ortaya çıkan zarar, ortaklar tarafından işletmeden çekilen değer olarak kabul edilir ve mali karın tespitinde ticari kazanca ilave edilir.

Önce: Malın emsal bedeli üzerinden satıldığı varsayımına göre hasılat ve KDV kaydı oluşturulmalı.

Sonra: Yok olan malın maliyeti, satılan mal maliyeti olarak muhasebeleştirilmeli ve zaten KDV hesaplandığı için ayrıca KDV indirim iptali yapılmamalıdır.

131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 606

600 YURT İÇİ SATIŞLAR 600

391.01 HESAPLANAN KDV 6

621 SATILAN MAL MALİYETİ 300

153 TİCARİ MALLAR 300

F- MUHASEBE KAYITLARININ HUKUKİ DAYANAKLARI

Ticari mallardan değeri %10’dan fazla düşenler ihtiyari olmak üzere 157 Diğer Stoklar Hesabına alınabilmekte olup, örneklerde bu hesap kullanılmamıştır.

Ayrıca örnek olaylara göre muhasebe kayıtlarının kaynağı: Gelir Vergisi Kanunu 88. Maddede yer alan ‘sermayede vukua gelen eksilmeler zarar addolunmaz’ ibaresidir. Bu ibareden stoklarda değer düşüklüğünün Takdir Komisyonunca belirlenmediği takdirde KKEG olacağı anlamı çıkmaktadır.

KDV’nin indirilememesi KDV Kanunu 30/c maddesinden ve İndirilemeyen KDV’nin gider yazılabilmesi ise KDV Kanunu 58. Maddede yer alan ‘Mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan Katma Değer Vergisi ile mükellefçe indirilebilecek Katma Değer Vergisi, Gelir ve Kurumlar Vergisi matrahlarının tespitinde gider olarak kabul edilmez’ ibaresinin mefhumu muhalifinden kaynaklanmaktadır.

Yeminli Mali Müşavir

ALTAY ÖNCEL