A- GİRİŞ
İndirimli kurumlar vergisinden yararlanacak olan sanayi sicil belgesini haiz mükelleflerin aynı dönemde üretim faaliyetlerinden veya ihracat faaliyetlerinden kazanç elde etmiş olmaları halinde, hem üreticilere tanınan 1 veya ihracatçılara tanınan 5 puanlık indirimden hem de yatırım teşvik belgelerindeki vergi indirim oranına göre indirimli kurumlar vergisinden aynı anda yararlanmaları söz konusu olabilmektedir.
B- İNDİRİMLİ ORANLARIN UYGULAMA SIRALAMASI
Öncelikle ilgili matraha 1 veya 5 puanlık indirim uygulanacak, sonrasında ise yatırım teşvik belgesindeki vergi indirimi oranının (Kurumlar Vergisi Kanunun 32/A maddesine göre hesaplanıp) uygulanması gerekecektir.
C -28.09.2024 TARİHLİ 23 SERİ NOLU TEBLİĞDEKİ ÖRNEK
(O) A.Ş.’nin 2021 yılında başlamış olduğu yatırım teşvik belgesi kapsamındaki komple yeni yatırımının toplam tutarı 10.000.000 TL’dir. 2023 hesap döneminde kısmen işletilmeye başlanan bu yatırımın 5.000.000 TL’lik kısmı gerçekleştirilmiş ve 2023 yılında bu yatırımdan 300.000 TL kazanç elde edilmiştir. (O) A.Ş., 2023 yılı matrahının tamamını (300.000 TL yatırımdan elde edilen kazanç, 1.700.000 TL diğer faaliyetlerden elde edilen kazanç olarak) Kanunun 32/A maddesi kapsamında indirimli kurumlar vergisine tabi tutacaktır. (Yatırıma katkı oranı: %50, vergi indirim oranı: %80)
2023 yılında mal ihracatı faaliyetinden 1.500.000 TL kazanç elde etmiş olan (O) A.Ş.’nin 2023 yılı faaliyet sonuçları aşağıdaki gibidir.
Ticari bilanço kârı 2.000.000TL
– Mal ihracatından elde edilen kazanç 1.500.000 TL
– Diğer kazançlar (indirim kapsamında olmayan) 500.000 TL
Matrah 2.000.000 TL
İhracat İndirimli oran uygulanacak matrah: Matrah x faaliyetinden elde edilen kazanç/ Ticari bilanço karı
İndirimli oran uygulanacak matrah: 2.000.000 TL x (1.500.000/2.000.000) : 2.000.000 TL x %75 :1.500.000 TL
(O) A.Ş.’nin 2023 yılı matrahının tamamına Kanunun 32/A maddesi kapsamında indirimli kurumlar vergisi uygulanacağı için yatırım teşvik belgesindeki %80 vergi indirim oranı,
– Matrahın, ihracat faaliyetinden elde edilen kazanç nedeniyle 5 puan indirim uygulanan 1.500.000 TL’lik kısmı için (%25-%5=) %20 oranına,
– Matrahın kalan 500.000 TL’lik kısmı için de % 25 oranına uygulanacaktır. Dolayısıyla, matrahın 1.500.000 TL’lik kısmına [%20 – (%20 x %80)] %4 oranı uygulanırken, matrahın kalan 500.000 TL’lik kısmına [%25 – (%25 x %80)] %5 oranı uygulanacaktır.
(O) A.Ş. indirimli kurumlar vergisi uygulaması dolayısıyla 2023 yılında (240.000 TL + 100.000 TL) olmak üzere 340.000 TL tutarında yatırıma katkı tutarından yararlanmış olacaktır.
Öte yandan, (O) A.Ş.’nin Kanunun 32/A maddesi kapsamında indirimli kurumlar vergisinden yararlanmaması halinde, 2.000.000 TL’lik 2023 yılı matrahının 1.500.000 TL’lik kısmı için kurumlar vergisi oranını (%25-%5=) %20 olarak, matrahın kalan 500.000 TL’lik kısmı için ise genel oranı (%25) dikkate alacaktır.
D- GENEL GİDERLERİN İNDİRİMLİ ORAN UYGULANACAK KAZANÇLARA DAĞILIMI
İndirim kapsamında kabul edilen faaliyetler ile bu kapsama girmeyen işlerin birlikte yapılması halinde, indirim uygulanacak kazanca ilişkin hasılat, gider ve maliyet unsurlarının ayrı olarak tespit edilmesi esastır. Söz konusu indirim kapsamında kabul edilen faaliyetlerden elde edilen kazancın, kurumlar vergisi matrahının tespiti açısından, hasılat, maliyet ve gider unsurlarının; ayrı ayrı izlenmesi, diğer faaliyetlerle ilişkilendirilmemesi ve kayıtların da bu ayrımı sağlayacak şekilde tutulması gerekmektedir.
Gider ve maliyet unsurlarının ayrı hesaplarda izlenmek suretiyle tespitinin mümkün olmadığı hallerde ise müşterek genel giderler, indirim kapsamında olan faaliyetler ile indirim kapsamında olmayan faaliyetler arasında uygun bir dağıtım anahtarı tespit edilerek dağıtılabilecektir.
Öte yandan, indirim kapsamındaki faaliyetler ile bu kapsamda değerlendirilmeyen faaliyetlerde müştereken kullanılan tesisat, makine ve ulaştırma vasıtalarına ilişkin amortismanların ise bunların her bir işte kullanıldıkları gün sayısına göre dağıtımının yapılması gerekmektedir. Hangi işte ne kadar süreyle kullanıldığı tespit edilemeyen sabit kıymetlere ilişkin amortismanlar ise müşterek genel giderlerle birlikte dağıtıma tabi tutulacaktır.
E- İNDİRİMLİ ORAN UYGULANCAK KAZANÇLARA İSABET EDEN KUR FARKI, VADE FARKI GELİRLERİ
İndirimli oran uygulanacak kazançlar kapsamında doğan alacaklara isabet eden kur farkı, faiz ve benzeri gelirler indirim uygulanacak kurum kazancı kapsamında değerlendirilirken, bu faaliyetler kapsamındaki alacakların tahsilinden sonra oluşan kur farkı, faiz ve benzeri gelirlerin ise söz konusu indirimden yararlanamayacaktır
F- SONUÇ
Yatırım teşvik belgelerindeki vergi indirim oranına göre indirimli kurumlar vergisinden yararlananların, aynı zamanda sanayi sicil belgesini haiz olup, üretim faaliyetlerinden veya ihracat faaliyetlerinden kazanç elde etmiş olmaları halinde, öncelikle ilgili matraha 1 veya 5 puanlık indirim uygulanacak, sonrasında da yatırım teşvik belgesindeki vergi indirimi oranın uygulanabilecektir.
Yeminli Mali Müşavir
ALTAY ÖNCEL