A-GİRİŞ
Vergi Usul Kanunu 496 No.lu tebliğe göre: ihraç edilen emtiadan ticari sebeplerle iadesi gerekenlerin geri getirilme maliyetinin yüksek olması veya hukuki nedenlerle geri getirilememesi ya da bozulmak, çürümek, kırılmak, çatlamak, paslanmak gibi nedenlerle imha edilmesinin gerekmesi durumunda, söz konusu emtianın imha edildiğine ilişkin ilgili ülke mevzuatına göre düzenlenen belgeler esas alınmak suretiyle takdir komisyonu tarafından verilecek karara istinaden gerekli yasal kayıtlar yapılır. Bu durumda, imha işlemine ilişkin olarak ilgili ülke mevzuatına göre düzenlenen belgelerin istenildiğinde ibraz edilmek üzere mükelleflerce muhafaza edilmesi gerekmektedir.
B-TAKDİR KOMİSYONUNU KARARI ŞARTI
Emtianın imha edildiğine ilişkin ilgili ülke mevzuatına göre düzenlenen belgeler yeterli olmamakta, ayrıca Türkiye’de takdir komisyonu kararı aranmaktadır. (Yurt içinde imha edilen mallar için takdir komisyonu kararı şartı aranmamaktadır. İlgili Bakanlıkların yetkili komisyonları nezaretinde imha edilmesi yeterlidir).
Örneğin: Yurt dışına satışı yapılan, maliyet bedeli 100.000,00TL, satış fiyatı 150.000,00TL olan emtianın bozuk olması nedeniyle yurt dışındaki alıcı malı iade etmek istemektedir. Fakat malın nakliyesinin masrafına katlanılmak istenmediğinden ilgili ülke yetkili kuruluşları nezdinde mal imha edilmiş evraklar Türkiye’deki satıcıya gönderilmiştir.
İhracatın muhasebe kaydı:
……………………………………………………………………………..……………, …………………………………………………………………………………………………
120 ALICILAR 150.000,00
601 Yurt Dışı Satışlar 150.000,00
………………………………………….………………………………………………. , …………………………………………………………………………………………………..
1-Takdir Komisyonu Kararı Mevcut Olmadığında:
Gelir Vergisi Kanunu 88. Maddeye göre: Sermayede vukua gelen bir azalma söz konusu olduğundan malın maliyet bedeli gider yazılamamaktadır.
Sadece ihracat gelirini kayıtlardan çıkarılması kaydı yapılacaktır.
………………………………………………………………………………………..…, …………………………………………………………………………………………………….
659 DİĞER OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR 150.000,00
120 ALICILAR 150.000,00
………………………………………….………………………………………………. , …………………………………………………………………………………………………….
2-Takdir Komisyonu Kararı Mevcut Olduğunda:
Yukarıdaki kayda ilave olarak:
……………………………………………………………………………………….….. , …………………………………………………………………………………………………..
659 DİĞER OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR 100.000,00
153 TİCARİ MALLAR 100.000,00
………………………………………………………………………………………..….. , ………………………………………………………………………………………………….
C-KDV DÜZELTMESİ VE KDV İADESİ
Eğer mal satılmadan önce bozulsaydı ve Bakanlıkların yetkili komisyonları nezaretinde imha edilmiş olsaydı, KDV Kanunu 30/c’ye göre malın indirilen KDV tutarını düzeltmek yani ilave edilecek KDV olarak beyan etmek gerekecekti.
Örneğimizde ise mal satılmış olduğu için KDV düzeltmesi işlemi yapılmayacak olup, bununla beraber yüklenilen KDV’nin iadesi talep edilebilecektir.
D-SONUÇ
Yurt içinde imha edilen malların gider yazılabilmesi için ilgili Bakanlıkların yetkili komisyonları nezaretinde imha edilmesi yeterliyken, yurt dışında imha edilen ihraç malların gider yazılabilmesi için imha edildiğine ilişkin ilgili ülke mevzuatına göre düzenlenen belgeler yeterli olmamakta, ayrıca Türkiye’de takdir komisyonu kararı gerekmektedir.
Yurt dışında imha edilen ihraç malları için yüklenilen KDV tutarı, indirim konusu yapılabilmekte veya iade alınabilmektedir.
Yeminli Mali Müşavir
ALTAY ÖNCEL