- GİRİŞ
İşletmelerinde mevcut olduğu halde, kayıtlarında yer almayan emtialarını, 7440 sayılı kanun çerçevesinde, kayıtlarına alan bilanço esasına göre defter tutan mükellefler, 153 Ticari Mallar Hesabı ile 525 Kayda Alınan Emtia Özel Karşılık Hesabını kullanmışlardı. 525 Kayda Alınan Emtia Özel Karşılık Hesabına kaydedilen bu tutar, sermayenin bir unsuru olarak sayılacağından, vergisiz şekilde ortaklara dağıtılabilmekteydi.
Enflasyon muhasebesine geçiş ile birlikte, 525 Kayda Alınan Emtia Özel Karşılık Hesabının enflasyon düzeltmesi uygulamasından sonraki tutarı da sermayenin bir unsuru sayılacak mı, sorusu gündeme gelmiştir.
- 525 KAYDA ALINAN EMTİA ÖZEL KARŞILIK HESABININ İŞLEYİŞİ
7440 sayılı kanundan yararlanan mükellefler, kayıtlarda mevcut olmayan emtialarını, kayıtlara almak amacıyla envanter listesi ile beraber vergi dairelerine bildirim yapmışlar ve emtialarını aşağıdaki gibi kayıt etmişlerdi.
…………………………………………………………………………………31.05.2023 …………………………………………………………………………………
153 Ticari Mallar 100.000
191 İndirilecek KDV 9.000
525 Kayda Alınan Emtia Özel Karşılık Hesabı 100.000
360 Ödenecek Vergi 9.000
…………………………………………………………………………………………… , ………………………………………………………………………………..………
- 525 KAYDA ALINAN EMTİA ÖZEL KARŞILIK HESABINA ENFLASYON MUHASEBESİ UYGULANMASI
525 Kayda Alınan Emtia Özel Karşılık Hesabı bakiyesinin enflasyon düzeltmesi uygulamasından sonraki bakiyesinin 101.234TL olduğu varsayımıyla: 555 sıra no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği gereğince muhasebe kaydı aşağıdaki gibi yapılmıştır.
………………………………………………………………………………. 31.12.2023 ……………………………………………………………………………………..
698 Enflasyon Düzeltmesi Hesabı 1.234
525 Kayda Alınan Emtia Özel Karşılık Hesabı 1.234
……………………………………………………………………………………….…, …………………………………………………………….………………………………
- 525 KAYDA ALINAN EMTİA ÖZEL KARŞILIK HESABININ DAĞITIMI
525 Kayda Alınan Emtia Özel Karşılık Hesabının enflasyon düzeltmesi uygulamasından önceki tutar olan 100.000TL’si sermayenin bir unsuru sayılır ve işletme bu karşılık hesabını ister ortaklara dağıtsın, ister işletme tasfiyeye tabi olsun; kar payı stopajı yapmayacaktır/yapılmayacaktır.
Ayrıca gerçek kişi ortakların Menkul Sermaye İradı elde ederek vergilendirilmesi de söz konusu olmayacağı gibi, kurum ortaklar da bu tutarı kurum kazancına dahil etmeyeceklerdir. Çünkü bu dağıtım sermaye payının iadesi anlamındadır.
Ancak 525 Kayda Alınan Emtia Özel Karşılık Hesabının enflasyon düzeltmesi uygulamasıyla artan (1.234TL) tutarının vergisiz olarak ortaklara dağıtılması mümkün değildir. Bu tutar sadece düzetme sonucu ortaya çıkan Geçmiş Yıl Zararından mahsup edilebilir veya sermayeye ilave edilebilir.
101.234TL bakiyenin 100.000TL’sini kasasından ortaklara dağıttığı ve 1.234TL’sini Geçmiş Yıl Zararlarından mahsup ettirdiği taktirde aşağıdaki kayıt yapılır.
…………………………………………………………………………………. 10.07.2024 .…………………………………………………………………………………………
525 Kayda Alınan Emtia Özel Karşılık Hesabı 101.234
100 Kasa 100.000
580 Geçmiş Yıl Zararları 1.234
……………………………………………………………………………………..… , …………………………………………………………………………………………………….
Bu kayıt aynı zamanda, 100 Kasa Hesabı şişkin olan bir işletmenin, bu şişkinliği vergilendirme olmaksızın giderilebilme özelliğine sahiptir.
- SONUÇ
525 Kayda Alınan Emtia Özel Karşılık Hesabının enflasyon düzeltmesi uygulamasından önceki tutarı vergisiz olarak ortaklara dağıtılabilirken, enflasyon düzeltmesi uygulamasıyla oluşan artış tutarı vergisiz olarak ortaklara dağıtılamaz, bu tutar sadece Geçmiş Yıl Zararından mahsup edilebilir veya sermayeye ilave edilebilir.
Yeminli Mali Müşavir
ALTAY ÖNCEL