- GİRİŞ
30.12.2023 tarihli resmi gazetede yayımlanan 555 sıra no.lu VERGİ USUL KANUNU GENEL TEBLİĞİ 54. maddesi, pasif kalemlere ait enflasyon fark hesabında yer alan değerler hakkında hükümler içerir. Ayrıca söz konusu tebliğin 55. Maddesi Geçmiş Yıl Karlarında Vergilendirme başlığı altında hükümler içermektedir. Bu hükümler çerçevesinde: 502 Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farkları Hesabının sermayeye ilavesi ve sonrasında sermaye azaltmaya gidilmesi ile 570 Geçmiş Yıl Karları Hesabının sermayeye ilavesi ve daha sonra kar dağıtımına konu edilmesi konularını ele alınacaktır.
- PASİF KALEMLERE AİT ENFLASYON FARK HESAPLARINDA YER ALAN DEĞERLERİN DURUMU
Pasif kalemlere ait enflasyon fark hesapları, herhangi bir suretle başka bir hesaba nakledildiği veya işletmeden çekildiği takdirde, bu işlemlerin yapıldığı dönemlerin kazancı ile ilişkilendirilmeksizin, bu dönemde vergiye tabi tutulacaktır.
Ancak, avanslar, depozitolar, hak edişler ve sabit kıymet yenileme fonu gibi işleyişi gereği ilgili olduğu hesaplara aktarılarak kapatılması mümkün olan hesapların kapatılması durumunda, bunlara ait enflasyon fark hesapları işletmeden çekilmiş sayılmaz.
213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (5) ve (7) numaralı bentleri uyarınca, öz sermaye kalemlerine ait enflasyon farkları düzeltme sonucu oluşan geçmiş yıl zararlarına mahsup edilebilir veya kurumlar vergisi mükelleflerince sermayeye ilave edilebilir; bu işlemler kâr dağıtımı sayılmaz.
- GEÇMİŞ YIL KARLARINDA VERGİLENDİRME DURUMU
2023 yılı hesap dönemine ait bilançonun düzeltilmesi sonucu oluşan geçmiş yıllar kârları hesabında takip edilen; 2023 yılı enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan geçmiş yıl kârının herhangi bir suretle başka bir hesaba nakledilmesi veya işletmeden çekilmesi durumunda, nakledilen veya çekilen tutar bu işlemlerin yapıldığı dönemlerin kazancı ile ilişkilendirilmeksizin bu dönemde gelir veya kurumlar vergisine tabi tutulacaktır. Ayrıca işletmeden çekilen değerler, elde edenlerin hukuki statüsüne göre kâr payı stopajına tabi tutulacak ve kâr paylarının vergilendirilmesine ilişkin hükümler doğrultusunda vergilendirilecektir.
2023 yılı hesap dönemine ait bilançonun düzeltilmesi sonucu oluşan geçmiş yıl kârının kurumlar vergisi mükelleflerince sermayeye ilave edilmesi mümkün olup, bu işlem kâr dağıtımı sayılmayacaktır.
2023 yılı hesap dönemine ait bilançonun düzeltilmesi sonucu oluşan 2023 yılı geçmiş yıllar kârları hesabında takip edilen; düzeltme öncesi geçmiş yıl ve/veya cari dönem ticari kârının, 1/1/2024 tarihinden sonra kâr dağıtımına konu edilmesi durumunda, dağıtılan tutar gelir ve kurumlar vergisine tabi tutulmayacak, elde edenlerin hukuki statüsüne göre kâr payı stopajına tabi tutulacak ve kâr paylarının vergilendirilmesine ilişkin hükümler doğrultusunda vergilendirilecektir.
4.SERMAYE AZALTIMINA GİDİLMESİ DURUMU
Sermaye Azaltmaya gidildiğinde en fazla vergi alınacak durumdan başlayarak, bir sıralama yapmak istersek dört farklı sonuçla karşılaşırız:
1.Dönem Kurum Kazancından bağımsız olarak (mali zara olsa dahi) Kurumlar Vergisi ve Kar Payı Stopajına tabi olanlar,
2.Dönem Kurum Kazancı ile ilişkilendirilen ve Kurumlar Vergisi ve Kar Payı Stopajına tabi olanlar,
3.Sadece Kar Payı Stopajına tabi olanlar,
4.Herhangi bir vergi hesaplaması yapılmayacak olanlar.
502 Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farkları Hesabı (Pasif kaynakların enflasyon düzeltmesi olumlu farkları) 1. Sırada yer alır. Yani Kurum kazancına bakmadan Kurumlar Vergisi ve Kar Payı Stopajı uygulanır.
570 Geçmiş Yıl Karları Hesabı 3.Sırada yer alır. Kurumlar vergisine tabi tutulmaz; fakat Kar Payı Stopajına tabi tutulur.
- SONUÇ
502 Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farkları Hesabının sermayeye ilavesi vergi doğurmaz.
570 Geçmiş Yıl Karları Hesabının sermayeye ilavesi vergi doğurmaz.
Bu iki kalemden herhangi biri veya ikisi de kullanılarak sermaye artırıldıktan sonra, sermaye azaltımına gidilirse vergi doğar. Şöyle ki:
Sermaye azaltımı yapılırsa,
502 Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farkları Hesabı (Pasif kaynakların enflasyon düzeltmesi olumlu farkları), daha önce sermaye artırımında kullanıldıysa, Kurum kazancına bakmadan Kurumlar Vergisi ve Kar Payı Stopajı uygulanır.
570 Geçmiş Yıl Karları Hesabı, daha önce sermaye artırımında kullanıldıysa, sadece Kar Payı Stopajı uygulanır.
Yeminli Mali Müşavir
ALTAY ÖNCEL